Η Ιστορία μας...

 Η επαρχία μας...

Το χωριό Φιλώτεια, είναι ένα από τα 47 ακριτικά χωριά της επαρχίας Αλμωπίας, η οποία αναπτύχθηκε μέσα στη λεκάνη της Αλμωπίας, που βρίσκεται στο Βόρειο τμήμα της Περιφερειακής ενότητας Πέλλας. Οι ορεινοί όγκοι που την περιβάλλουν είναι του όρους Καϊμάκτσαλαν (Βόρρας), Πίνοβου, Τζένας και Πάϊκου. Εκτιμάται ότι περί το 7.000 π.χ εμφανίστηκε η πρώτη ανθρώπινη δραστηριότητα στην περιοχή.

Σύμφωνα με το μύθο το όνομά της το πήρε από τον γενάρχη γίγαντα ΄Αλμωψ, γιό της Έλλης και του Θεού Ποσειδώνα.  Οι ΄Αλμωπες,  κατέφυγαν στην περιοχή, όταν τους κατακρίμνησαν από τον Όλυμπο οι Θεοί, αφού προηγουμένως τους νίκησαν στην μάχη που προηγήθηκε μεταξύ τους. Οι γίγαντες ΄Αλμωπες είχαν απειλήσει το κράτος του Δία με σκοπό να αρπάξουν τον ΄Ολυμπο.  Αναφορά στον γίγαντα  με το όνομα ΄Αλμωπας βρίσκουμε στο λήμμα του Στέφανου Βυζάντιου "...εκλήθη δε από Άλμωπος γίγαντος". 

Τις πρώτες ιστορικές αναφορές για την περιοχή με το όνομα Αλμωπία από την αρχαιότητα, μας τις δίνει ο Θουκυδίδης κατά την περιγραφή της πολεμικής αναμέτρησης του βασιλιά της Θράκης Σιτάλκη με τον Περδίκα  της  Μακεδονίας,  όταν   αναφέρεται  στην  επεκτατική  πολιτική των Μακεδόνων βασιλέων.   " ..ξεσήκωσαν από την περιοχή που τώρα ονομάζεται Εορδία τους Εορδούς, εκ των οποίων οι περισσότεροι εξολοθρεύτηκαν και τους Άλμωπες από την Αλμωπία...".

 Η πρώτη λοιπόν γνωστή ονομασία της επαρχίας είναι Αλμωπία. Στα Βυζαντινά χρόνια, πήρε το όνομα Ενωτία. Την εποχή των Μακεδόνων αυτοκρατόρων και μετά ονoμάστηκε Μογλενά, ενώ κατά την διάρκεια της Τουρκοκρατίας Καρατζόβα. Μετά την απελευθέρωση πάλι Ενωτία και από το 1927 ως σήμερα Αλμωπία.

Το χωριό μας...

Το χωριό μας, η Φιλώτεια,  αποτελεί τμήμα της Ανατολικής πλευράς της επαρχίας Αλμωπίας. Βρίσκεται σε υψόμετρο 190 μέτρα και απόσταση μόλις 20 χιλιόμετρα από τα βόρεια σύνορα της χώρας μας. 

Η αρχική του ονομασία ήταν "Κουζούσιανη". Το όνομα αναφέρεται σε αυτοκρατορικό έγγραφο του 1184, την "πλανηνή" (βουνό, Πουζούχια-Κουζούχια). Το έγγραφο περιγράφει την περιοχή, και δείχνει ότι ανήκε στην δικαιοδοσία της Μονής της Αγίας Λαύρας του Αγίου Όρους.  Με το ΦΕΚ 80/14.4.1919 το χωριό αναγνωρίστηκε ως κοινότητα με το ίδιο όνομα "Κουζούσιανη".  Μετονομάστηκε σε Φιλώτεια με το ΦΕΚ 41/τόμος Β΄/ 1922 προς τιμήν του Φιλώτα στρατηγού του Μ. Αλεξάνδρου, o οποίος όπως λέγεται στρατοπέδευσε με τον στρατό του στο χωριό. 

Πηγή του 1898 το αναφέρει ως έναν μεγάλο και εύπορο οικισμό, με 250 σπίτια μικτά, κατοικούμενο από μουσουλμάνους και χριστιανούς. Στο χωριό λειτουργούσε τριτάξιο μουσουλμανικό Δημοτικό Σχολείο (ιπτινταγί-μεκτεμπί), με 82 μαθητές και έναν δάσκαλο.  Στην απαρίθμηση του 1913 είχε 1.132 κατοίκους. Με την  ανταλλαγή των πληθυσμών 1920-1922, απομακρύνθηκαν όλοι οι μουσουλμάνοι από την Αλμωπία.  Στην θέση τους η ΕΑΠ (Επιτροπή Ανταλλαγής Πληθυσμών) εγκατέστησε  στην Αλμωπία 15.668 ΄Ελληνες πρόσφυγες από τον Πόντο, τη Μ. Ασία, και την Ανατολική Θράκη.  Στη Φιλώτεια εγκαταστάθηκαν 87 οικογένειες με 315 άτομα.  Ο σημερινός πληθυσμός του όπως αναφέρεται στην απογραφή του 2011 δεν ξεπερνά τους 543 κατοίκους.

Τη Φιλώτεια προστατεύουν δύο άγιοι. Στη χάρη τους χτίστηκαν τρεις εκκλησίες. Η παλαιότερη, ο Άγιος Δημήτριος, χτισμένη τον 19ο αιώνα ήταν μια τρίκλητη Βασιλική με νάρθηκα, χαγιάτι, υπερώο, και πυργοειδές κωδονοστάσιο. Η εκκλησία είχε περιέλθει στη δικαιοδοσία του υπουργείου Πολιτισμού και είχε χαρακτηριστεί ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο. Δυστυχώς, μετά από σχεδόν δύο αιώνες  ζωής, καταστράφηκε  ολοσχερώς από φωτιά  το 1990.  

Στην ίδια ακριβώς τοποθεσία οι κάτοικοι του χωριού, έχτισαν μία μικρότερη μονόχωρη εκκλησία.    Η δεύτερη κυρίαρχη εκκλησία του χωριού  είναι αφιερωμένη στον 'Αγιο Ευθύμιο, προστάτη της Χιλής της Μ. Ασίας από όπου ήρθαν οι πρόσφυγες κάτοικοι του χωριού μας.

Ξακουστό επίσης ήταν και το δάσος της Φιλώτειας με πολύ πλούσια και σπάνια χλωρίδα και πανίδα. Το οποίο όμως εκχερσώθηκε κατά την δεκαετία του 1980 και έγινε καλλιεργήσιμη γη.

Στο χωριό της Φιλώτειας λειτουργούν Βιβλιοθήκη και Λαογραφικό Μουσείο.!!

Η βιβλιοθήκη μας...

Η δημιουργία της Βιβλιοθήκης στο χωριό μας, αρχικά διατυπώθηκε ως ιδέα το 2018, η οποία όμως πολύ γρήγορα απέκτησε σάρκα και οστά. Κατά το δεύτερο έτος λειτουργίας της Βιβλιοθήκης, έγιναν οι απαραίτητες ενέργειες να αναγνωριστεί ως σύλλογος (απ.15/13.11.2019) και μετά από εκλογική διαδικασία αναδείχθηκε το πρώτο Διοικητικό Συμβούλιο.

Τα πρώτα της βιβλία τα πρόσφεραν οι κυρίες του χωριού που αγκάλιασαν το εγχείρημα.  Ο μεγαλύτερος όγκος των βιβλίων αποκτήθηκε μετά από αλληλογραφία και συνεργασία με Ιδρύματα, άλλες βιβλιοθήκες, φυσικά πρόσωπα κλπ.  Τα βιβλία είναι μεταχειρισμένα, αλλά σε άριστη κατάσταση. 

Υπάρχουν βιβλία όλων των βασικών κατηγοριών στην διάθεση των μικρών και μεγάλων αναγνωστών μας. Επίσης στο site της Βιβλιοθήκης, (https://libraryfilotia.blogspot.com),   μπορεί ο αναγνώστης να περιηγηθεί διαδικτυακά και να  γνωρίσει όλους τους τίτλους των βιβλίων που περιέχονται στην Βιβλιοθήκη. Όσοι μας επισκέπτονται από κοντά, έχουν την ευκαιρία να θαυμάσουν και μία συλλογή υπέροχων βιβλίων σε πολύ παλαιές εκδόσεις. Η βιβλιοθήκη της Φιλώτειας είναι ένας χώρος γνώσης και πολιτισμού, στον οποίο είστε ευπρόσδεκτοι όλοι.

Η Βιβλιοθήκη Φιλώτειας     ........υποδέχεται αναγνώστες όλων των ηλικιών...!!!!

Το Λαογραφικό μας Μουσείο....

Το Λαογραφικό Μουσείο Φιλώτειας ιδρύθηκε το έτος 2011.  Σκοπός της ίδρυσής του ήταν και είναι η συλλογή και η διαφύλαξη παλαιών χρηστικών αντικειμένων καθημερινότητας, τα οποία περιγράφουν την ιστορία του χωριού.

Στο χωριό της Φιλώτειας, συμβιώνουν αρμονικά οι ντόπιοι γηγενείς κάτοικοί του και οι Μικρασιάτες πρόσφυγες για σχεδόν τέσσερις γενιές. Αντικείμενα και από τις δύο φυλές εκτίθενται στο Μουσείο, το οποίο στεγάζεται στο πρώην κοινοτικό κτίριο, δείχνοντάς μας ότι η συνύπαρξη, η αρμονία των σχέσεων και η αλληλεγγύη είναι τα θεμέλια στοιχεία για το χτίσιμο μιας κοινωνίας.

Ένας χώρος ζεστός, φιλόξενος, γεμάτος από αντικείμενα μιας άλλης εποχής.....

Μπορείτε να δείτε σκηνές από τις καθημερινές ασχολίες των κατοίκων του χωριού, προσωπικά αντικείμενα, ενδυμασίες και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.  Ένα πραγματικό κόσμημα για το χωριό.!!

Επισκεφθείτε μας!!!

(Τα κείμενα επιμελήθηκε η κ. Τσελεμπή-Καραγιοβανίδου Δέσποινα)

Πηγές:  Τ. Καρατζόγλου "Η Αλμωπία στο διάβα των αιώνων"2009,  Χρ.Μπίνος "Στον ίσκιο του Καϊμάκτσαλαν" 2019,   Γ. Αστρανίδης "Αρχαίοι ΄Αλμωπες" 2016